Deze column verscheen 6 oktober 2022 als Weekendwijsheid in Volkskrant Magazine
Opdat we leren van andermans ervaringen: elke week een levensveranderend inzichtje van een bekendere Nederlander. Deze week Tobi Kooiman.
Cabaretier Tobi Kooiman (33): ‘Ik vermoed sterk dat veel Volkskrant-lezers deze kop lazen en dachten: het moet ‘Erger je niet aan taalfouten’ zijn. Onnodig, want taalregels bestaan om misverstanden te voorkomen. Taal is een communicatiemiddel, en iedereen weet wat ik bedoel met ‘irriteer je niet aan taalfouten’. Maar toch erger je je. Mijn levensveranderende inzicht: doe eens niet.
Zelfs als een taalregel potentieel nuttig is om misverstanden te voorkomen, gaat het in de praktijk vaak toch nog mis. Ik zei laatst tegen een vriend: ‘Ik ken iemand met een auto met een schuifdak die het soms gewoon niet doet.’ Die vriend ging daar inhoudelijk totaal niet op in, maar zei: ‘Dát het soms gewoon niet doet. Jij zei: ‘die het soms gewoon niet doet’, maar je verwijst naar een onzijdig woord – dak – dus dan moet je zeggen: ‘dat het soms gewoon niet doet.’’
Dus ik moest het helemaal aan hem uitleggen: ‘Nee, dat dak werkt prima. Mijn punt is dat die auto soms gewoon niet start. Vandaar ‘een auto met een schuifdak die het soms gewoon niet doet.’ Als ik had gezegd: ‘dat het soms gewoon niet doet’, dan had je geweten dat ik het dak bedoelde. Maar omdat ik zei ‘die het soms gewoon niet doet’, had je kunnen weten dat ik de auto bedoelde. Tenminste, als je gewoon had geluisterd en niet wilde bewijzen dat je slimmer bent dan ik. Wat futiel is, want dat ben je helemaal niet. Het enige nut dat nu overblijft van de taalregel is dat jij weet dat je in principe altijd je smoel moet houden.’ Het zou heel goed kunnen dat hij zich daaraan heeft gehouden, want sindsdien heb ik hem niet meer gesproken.’